Nikolaus

Toelichting herkomst en betekenis

Nikolaus is een bekend naam. De Duitse naam Nikolaus is afgeleid van de naam Latijnse naam Nicolaus. En natuurlijk de naam van een zeer beroemd iemand die jaarlijks in Nederland komt. Nicolaus komt van het Griekse. nikè 'overwinning' en laos 'volk'. De naam betekent dus: 'overwinnaar met (of van) het volk'. De Latijnse vorm is Nicolaus. In de Bijbel, in Handelingen 6, 5, komt de naam Nicolaus al voor als die van een van de zeven armenverzorgers. Zijn grote populariteit kreeg de naam in het Oosten en het Westen door St.-Nicolaas, bisschop van Myra in het zuidwesten van Klein-Azië. Het meeste wat omtrent hem verteld wordt, is legendarisch. De figuur die in de legenden naar voren treedt, is eigenlijk een combinatie van de historische bisschop Nicolaas van Myra (uit de 4e eeuw) en de historische bisschop Nicolaas van Pinara in Lycië (gestorven 564). De verering begint al in de 6e eeuw in het Oosten. In de 9e eeuw is St.-Nicolaas een van de belangrijkste heiligen, met Myra en vooral Constantinopel als centra van verering. Via Zuid-Italië (toen nog Griekenland) verbreidde de verering zich ook naar Rome en vandaaruit verder over West-Europa. Daar werd deze heilige al spoedig populair. Vooral in de 10e en 11e eeuw werd hij beschermheilige van kerken, bijvoorbeeld in het bisdom Utrecht en in Holland. De naam Nicolaas werd (in verschillende vormen) tegen het eind van de Middeleeuwen een van de meest voorkomende namen. Doordat St.-Nicolaas onder meer patroon was van de schoolkinderen, werd hij de grote kindervriend. Verschillende gebruiken in verband met zijn feestdag op 6 december gaan terug op heidense gebruiken. De schimmel vinden we bijvoorbeeld al bij Wodan, onder de naam Sleipnir; het was een teken van hoge rang. De schoorsteen is de verbindingsweg van de gewone stervelingen, in het middelpunt van hun huiselijk leven, met de hogere wezens. Zwarte Piet is een schrikaanjagende geest of duivel, die echter steeds door St.-Nicolaas in bedwang wordt gehouden. Altijd komt de 'goede heilige' van ver, in ons gebied uit Spanje. En Nicolaas is niet alleen de goed heilig man van kinderen, maar ook van de zeelieden en de vissers is St.-Nicolaas patroon. Omdat de naam zo populair was in de afgelopen eeuwen, zijn er veel varianten ontstaan. Van de voornaam Nicolaus zijn in ieder geval de volgende varianten afgeleid: Nicolaus, Nickolaus, Niklas en Niklaus. Maar ook Claas, Claes, Clasina, Cola, Colijn, Klaas, Klaus (Du.), Koletta (Du.), Nicholas (Eng.), Nick, Nico, Nicole (Fr., En.), Nicolette (Fr., En.), Nicoline (Fr.), Niels (Scand.), Nikita (Slav.), Niklaus (Du.), Niko, Nikos, Nikolaas, Nikola (Slav.), Niek, Niels, Lykle (Fries), Klaus (Du.), Klaasien, Klaasje, Klasina, Klaske, Nicole, Nicolien, Nicolas (ook vrouwelijk), Nicholai, Николай (Rus.) en Nicky. Bekende dragers van de naam zijn onder andere de dirigent Nikolaus Harnoncourt en de uitvinder Nikolaus Otto.