Udo

Toelichting herkomst en betekenis

Udo is een mooie, internationale en speciale jongensnaam. Internationaal, want ouders in Brazilië, Zwitserland, Oostenrijk, Frankrijk en Tsjechië kiezen deze naam graag voor een zoon, Speciaal, want niet veel jongensnamen beginnen met een U. Oud-germaanse voornamen waren Odo en Udo, waarvan Odo is ontleend aan het germaanse zelfstandige naamwoord "od" (uitspraak "ood"), dat "grond, erfgoed" betekende. Van "od" is "ud" (uitspraak "oed") een klankwisseling, maar geen betekeniswisseling. Uit Odo en Udo zijn de namen Oding en Uding ontstaan ongeveer vanaf de 10e eeuw. De betekenis was "zoon van Odo of Udo"; het kan ook wel betekenen "het huis of erf van Odo of Udo". Wij hebben hier te maken met zogenaamde patronymica of vadersnamen, die van een voornaam zijn afgeleid, zoals bijvoorbeeld Jansen en Teunissen. Udo is een naam met geschiedenis... De geslachtsnaam Udo behoort tot de zeldzame binnen de groep van versteende Nederlandse patronymica. Van versteende wattus? De kwestie van patronymische namen (zoals Jansen, Pietersen, Fieren) tot circa 1811 speelt niet bij het geslacht Udo, dat reeds zo'n 600 jaar deze naam onveranderlijk van vader op zoon voert. Het feit dat al zo lang in de oudste archiefbronnen sprake is van een mansvoornaam afgeleide familienaam, heet in de naamkunde "versteend patroniem". Ooit zal er dus een voorvader van dit geslacht met zijn voornaam Udo hebben geheten Dat de naam Udo in die tijd een voornaam was bewijst het leen dat Udo de Booze in 1426 kreeg van hertog Arnoud van Gelre. Het betrof huize Kernhem bij Ede. (bron: Het huis Kernhem, nieuwjaarsgeschenk 1980, Zomer en Keuning Boeken). Een hypothese kan zijn dat er horigen waren en dat men sprak van "het is er een van Udo" en dat op die manier de naam verankert werd. In de oudste stamreeksen is er in soms sprake van "Ude" en Udo in 1 geslacht. Verder zijn er varianten op de naam: Ido, Idoo, Ijdo, Ijdoo. Deze komen veel voor in de Zuid Hollandse takken. Dit kunnen verschrijvingen zijn, die een eigen leven zijn gaan lijden. Bedenk dat eigenlijk pas sinds 1811 het voeren van een achternaam belangrijk werd, bij het invoeren van de Burgelijke stand. Bedenk ook dat die verschrijvingen makkelijk tot stand kwamen, omdat de kerkelijke archieven die voor 1800 onze bronnen zijn, uit velerlei handschriften bestonden. Soms komt de naam Ude in latere geslachten ook voor als achternaam, maar waarschijnlijk is dit een herleiding van de naam van Uden. De betekenis van de naam Udo als voornaam is:, manlijk Udo of Ude, vrouwlijk Uda ( Friese naam) en herleid van Otto en dat betekent "de gegoede, rijkbedeelde, gelukkige". Enkele varianten zijn Ode Oede, Otto en Udo (m.) en Oda, Odilia en Odette (vr.)[ii] Algemeen aanvaard is dat de Udo's een oud Betuws boeren geslacht zijn, afkomstig uit Maurik, Rijswijk, Zoelmond en omstreken, met grond (Wijkermaat) in pacht en in eigen beheer. Later, eind 18e eeuw kwamen de Udo's naar Dreumel en Heerewaarden, waar zij zich vooral bezighielden met de riviervisserij soms in combinatie met boerderijtjes, herbergier, winkel en grote gezinnen stichtten. Ook Varikse en Zennewijnense Udo's hielden zich hiermee bezig. Bekende dragers van de naam vinden we al in de oudheid Udo, Graaf van Lahngouw, leefde in de 9e eeuw. Tegenwoordig kennen we onder meer de Vlaamse zanger Udo Mechels en acteur Udo Kier.